AMM یا بازارساز خودکار چیست و چگونه عمل می کند؟

AMM یا بازارساز خودکار و چگونگی عملکرد آن در این مطلب به صورت کامل شرح داده شده است. اگر می خواهید از بازارساز خودکار یا AMM استفاده کنید، این مطلب را مطالعه نمایید.

AMM چیست؟ در این مطلب با مفهوم بازار ساز خودکار یا Automated Market Maker در ارزهای دیجیتال و به طور خاص حوزه دیفای و نحوه کارکرد آن آشنا می‌شویم.

بکارگیری بازار ساز خودکار منجر به رشد چشم گیر کاربرد حوزه امور مالی غیر متمرکز یا DeFi شد. تا پیش از ابداع AMM ها، صرافی‌های غیر متمرکز (DEX) مانند لوپرینگ (Loopring)، همانند همتایان متمرکز خود مانند صرافی بایننس یا صرافی کوینکس، از دفتر سفارشات یا Order Book استفاده می‌کردند. اما اکنون بسیاری از DEX ها مانند کرو (Curve)، بلنسر (Balancer) و یونی سواپ (Uniswap)، از Automated Market Maker بهره می‌برند. در این نوشته، با نحوه کارکرد بازارساز خودکار و مزایا و معایب آن آشنا خواهیم شد.

این مقاله به بخش‌های مختلفی تقسیم شده است. برای دسترسی سریع به هریک از آن‌ها می‌توانید از فهرست زیر استفاده کنید.

مقدمه

شما می‌توانید یک بازار ساز خودکار (Automated Market Maker) که به اختصار آن را AMM می‌نامیم، به عنوان یک ربات تصور کنید که همیشه قیمت بین دو دارایی را برای شما اعلام می‌کند. برخی مانند یونی سواپ از فرمول‌های ساده استفاده می‌کنند، در حالی که کرو، بلنسر و دیگر پروتکل‌ها از فرمول‌های پیچیده‌تر بهره می‌برند.

نه تنها می‌توانید با استفاده از بازار ساز خودکار بدون نیاز به اعتماد به طرف مقابل ترید کنید، بلکه می‌توانید به تامین‌کننده نقدینگی (Liquidity Provider) در یک استخر لیکوئیدیتی (Liquidity Pool) تبدیل شوید. این مسله اساسا به هر کسی اجازه می‌دهد تا در صرافی به یک سازنده بازار یا مارکت میکر (Market Maker) تبدیل شود و بخاطر تامین نقدینگی کارمزد کسب کند.

بازار ساز خودکار به دلیل ساده و آسان بودن استفاده از آن، در فضای دیفای جای خود را باز کرده‌ است. غیر متمرکز ساختن بازار به این روش، چشم انداز دنیای ارزهای رمزنگاری شده است.

AMM

سیستم مالی غیرمتمرکز (DeFi) در اتریوم و سایر پلتفرم‌های قرارداد هوشمند مانند اسمارت چین بایننس (Binance Smart Chain)، رشد چشمگیری کرده است. ییلد فارمینگ به روشی محبوب برای توزیع توکن تبدیل شده؛ توکن BTC در اتریوم در حال رشد بوده و حجم وام‌های فلش (Flash Loans) یا همان وام‌های بدون نیاز به وثیقه، به میزان قابل توجهی بالا رفته است.

در همین حال، پروتکل‌های بازار ساز خودکار مانند یونی سواپ به طور منظم شاهد حجم‌های بالای قابل رقابت با صرافی‎‌های سنتی، نقدینگی بالا و افزایش تعداد کاربران هستند. اما این صرافی‌ها چگونه کار می‌کنند؟ چرا راه‌اندازی چنین بازاری بسیار سریع و آسان است؟ آیا بازارساز خودکار واقعا می‌تواند با صرافی‌های سنتی بر پایه دفتر سفارشات رقابت کند؟ در ادامه سعی می‌کنیم به این پرسش‌ها پاسخ دهیم.

AMM چیست؟

بازارساز خودکار (AMM) نوعی پروتکل صرافی غیر متمرکز (DEX) بوده که برای قیمت‌گذاری دارایی‌ها به یک فرمول ریاضی متکی است. دارایی‌ها به جای استفاده از دفتر سفارش مانند صرافی‌های سنتی و متمرکز، بر اساس یک الگوریتم قیمت‌گذاری می‌شوند.

فرمول بازار ساز خودکار می‌تواند در هر پروتکلی متفاوت باشد. به عنوان مثال، یونی‌سواپ از یک معادله ساده x * y = k پیروی می کند، در این معادله K یک ثابت است. در یک موقعیت فرضی، تصور کنید استخری دارای 50 واحد ETH و 10،000 واحد USDT باشد. در این معادله، K را معادل کل تترهای استخر یعنی 10,000 و x را معادل تعداد اتریوم‌ها یعنی 50 در نظر بگیرید. در این صورت Y قیمت اتریوم خواهد بود.

در این حالت برای بدست آوردن قیمت اتر کافیست ثابت K را به مقدار اتریوم موجود (x) تقسیم کنیم. بدین شکل 10000/50=200. اگر کسی اقدام به خرید اتریوم کند، اتریوم موجود نسبت به دلار کم شده و در واقع قیمت دلاری ETH افزایش پیدا می‌کند.

فرض کنید دو اتر با قیمت 200 دلار خریداری می‌شود. این خرید، اتریوم‌های موجود را به 48 واحد تبدیل می‌کند و مقدار ارزش آن را تغییر می دهد. از آنجایی که مقدار K در اینجا یک ثابت است، برای یکسان بودن دو طرف فرمول، قیمت اتریوم باید تغییر کند و قیمت جدید اینگونه محاسبه می‌شود: 10،000/48 = 208 دلار.

سایر بازارسازهای خودکار، با توجه به موارد استفاده خاصی که هدف قرار می‌دهند، فرمول‌های دیگری را بکار می‌گیرند. شباهت بین همه آن‌ها این است که آن‌ها قیمت‌ها را به صورت الگوریتمی تعیین می‌کنند. اگر اکنون کمی این موضوع گیج کننده است، نگران نباشید. امیدواریم که در پایان به جمع‌بندی مناسبی برسیم.

بازارسازی سنتی معمولا توسط شرکت‌هایی با منابع گسترده و استراتژی‌های پیچیده انجام می‌شود. سازندگان بازار به شما کمک می‌کنند تا در دفتر سفارشات صرافی، قیمت مناسب و قیمت پیشنهادات خرید و فروش نزدیکی را بدست آورید. بازارساز خودکار این فرآیند را غیر متمرکز می‌کند و در واقع هر کسی می‌تواند از طریق بلاک چین یک بازار (استخر نقدینگی) ایجاد کند.

بازارساز خودکار چگونه کار می‌کند؟

یک بازارساز خودکار از این حیث که جفت ارز برای معامله وجود دارد، به عنوان مثال ETH/DAI، مشابه معامله بر اساس دفتر سفارش است. با این حال، برای انجام معامله نیازی به تریدر دیگری در طرف مقابل نیست. در عوض، شما با یک قرارداد هوشمند ارتباط برقرار می‌کنید که برای شما بازارسازی می‌کند.

در یک صرافی غیر متمرکز مبتنی بر دفتر سفارشات مانند Binance DEX، معاملات مستقیما بین والت‌های کاربر انجام می‌شود. اگر BNB را با BUSD در Binance DEX می‌فروشید، شخص دیگری در آن طرف معامله BNB را با BUSD خود خریداری می‌کند. ما می توانیم این را معامله همتا به همتا (P2P) بنامیم.

در مقابل، شما می توانید بازار ساز خودکار را به عنوان همتا به قرارداد (P2C) تصور کنید. در این صورت دیگر نیازی به طرفین و شناخت آن‌ها نیست، زیرا معاملات بین کاربران و قراردادها اتفاق می‌افتد. از آنجایی که هیچ دفتر سفارشی وجود ندارد، هیچ نوع سفارشی در بازارساز خودکار نیز وجود نخواهد داشت. بنابراین تعیین قیمت توسط کاربر انجام نمی‌شود و به جای آن، فرمول قیمت را تعیین می‌کند. اگرچه شایان ذکر است که برخی از طرح‌های بازار ساز خودکار در آینده ممکن است این محدودیت را از میان بردارند.

اگرچه در بازار ساز خودکار نیازی به وجود طرف معامله نداریم، اما هنوز نیازمند کسی هستیم که بازارسازی کند. نقدینگی در قرارداد هوشمند باید توسط کاربرانی ارائه شود که آن‌ها را تامین‌کنندگان نقدینگی (LP) می‌نامیم.

استخر نقدینگی در بازار ساز خودکار چیست؟

تامین‌کنندگان نقدینگی (LP)، بودجه‌ای را به استخر نقدینگی اضافه می‌کنند. شما می‌توانید یک استخر لیکوییدیتی را به عنوان انبوهی از وجوه در نظر بگیرید که تریدرها می‌توانند با آن معامله کنند. در ازای تامین نقدینگی پروتکل، LPها از معاملات انجام شده در استخر کارمزد دریافت می‌کنند. در مورد یونی سواپ، تامین‌کنندگان نقدینگی باید معادل دو توکن – مثلاً 50 درصد ETH و 50 درصد DAI – به استخر ETH/DAI واریز کنند.

بنابراین چه کسی می‌تواند یک بازارساز باشد؟ در واقع، افزودن وجوه به صندوق نقدینگی کاملا آسان است و دریافتی‌ها توسط پروتکل تعیین می‌شود. به عنوان مثال، ورژن 2 یونی سواپ از معامله‌گران 0.03 درصد کارمزد دریافت می‌کند که مستقیماً به تامین‌کنندگان نقدینگی می‌رسد. سایر پروتکل‌ها ممکن است کارمزد بیشتری را دریافت کرده تا تامین‌کنندگان لیکوئیدیتی بیشتری را به استخر خود جذب کنند.

چرا جذب نقدینگی مهم است؟ به دلیل نحوه کار بازار ساز خودکار ، هرچه نقدینگی بیشتری در استخر وجود داشته باشد، امکان اسلیپج (Slipage) سفارشات بزرگ‌تر کمتر می‌شود. اجازه دهید با مثالی مفهوم را توضیح دهیم. یک استخر آب را تصور کنید، هر چقدر استخر بزرگتر باشد، برای اینکه سطح آب را به میزان مشخصی بالا آوریم، به جسمی با حجم بیشتر نیازمندیم. در این مثال، نقدینگی موجود مانند آب استخر و جسم خارجی مانند سفارش جدید است. در نتیجه به هر میزان نقدینگی استخر بیشتر باشد، سفارشات در تناسب فرمول قیمت‌گذاری بازارساز خودکار مربوط به آن استخر نقدینگی، تغییر کمتری ایجاد خواهند کرد. این حجم بالا خود نیز مشوقی برای ورود نقدینگی بیشتر و بیشتر است.

مشکلات اسلیپج با طرح‌های مختلف بازارساز خودکار متفاوت خواهد بود، اما ذکر یک نکته ضروری است. به یاد داشته باشید، قیمت‌گذاری توسط یک الگوریتم تعیین می‌شود. به روشی ساده، میزان تغییر بین توکن‌های موجود در استخر نقدینگی، پس از معامله تعیین می‌شود. اگر نسبت با اختلاف زیادی تغییر کند، مقدار زیادی اسلیپج اتفاق خواهد افتاد.

برای اینکه این موضوع شفاف شود، تصور کنید بخواهید تمام ETH موجود در استخر ETH/DAI را از طریق یونی سواپ خریداری کنید. خب، شما نمی‌توانید! برای هر اتر اضافی، باید به صورت نمایی مبلغ بالاتر و بالاتری بپردازید، حتی اگر این مبلغ را بپذیرید، هنوز هم هرگز نمی‌توانید همه اتریوم‌های استخر را خریداری کنید. چرا؟ به دلیل فرمول x * y = k. اگر x یا y صفر باشد، به این معنی است که ETH یا DAI در استخر صفر است و معادله دیگر معنی ندارد.

AMM – بازارساز خودکار

اما این تمام داستان بازار ساز خودکار و استخرهای نقدینگی نیست. هنگام تأمین نقدینگی به AMM ها، باید نکته دیگری را نیز به خاطر بسپارید – ضرر ناپایدار.

ضرر ناپایدار (Impermanent Loss) چیست؟

ضرر ناپایدار یا Impermanent Loss زمانی اتفاق می‌افتد که پس از واریز نقدینگی به یک استخر، با گذشت زمان نسبت قیمت توکن‌های سپرده شده تغییر کند. هرچه تغییر بزرگتر باشد، ضرر ناپایدار نیز بزرگتر است. به همین دلیل است که بازار ساز خودکار با جفت‌های توکن که دارای ارزش مشابه هستند، مانند استیبل کوین‌ها یا توکن‌های بر پایه شبکه اتریوم، بهترین عملکرد را دارند. اگر نسبت قیمت توکن‌ها در محدوده تقریبا کوچکی باقی بماند، ضرر ناپایدار نیز ناچیز است.

از طرف دیگر، اگر نسبت تغییرات قیمت توکن‌های سپرده شده زیاد باشد، ممکن است تامین‌کنندگان نقدینگی به جای افزودن وجوه به یک استخر، ترجیح دهند دارای‌هایشان را نزد خود نگه دارند. با این حال، استخرهای یونی سواپ مانند ETH/DAI که کاملا در معرض ضرر ناپایدار قرار دارند، به لطف کارمزدهای معاملاتی که به تامین‌کنندگان لیکوئیدیتی تعلق می‌گیرد، سودآور بوده‌اند.

با این اوصاف، ضرر ناپایدار نام‌گذاری مناسبی برای این پدیده نیست. ناپایداری فرض می‌کند اگر دارایی‌ها به قیمت‌هایی که در ابتدا واریز شده‌اند برگردند، ضررها کاهش می‌یابد. با این حال، اگر وجوه خود را با نسبت قیمتی متفاوت از قیمت زمان سپرده‌گذاری خود برداشت کنید، ضررهای آن دیگر دائمی است. در برخی موارد، کارمزدهای معاملاتی ممکن است ضررها را کاهش دهد، اما هنوز هم در نظر گرفتن خطرات مهم است. هنگام واریز وجه به یک بازار ساز خودکار ، مراقب باشید و مطمئن شوید که پیامدهای ضرر ناپایدار را درک می‌کنید.

جمع‌بندی

بازار ساز خودکار جزء اولیه و اصلی فضای دیفای است. این پروتکل‌ها اساسا هرکسی را قادر می‌سازند تا بازارها را به صورت یکپارچه و کارآمد ایجاد کند. در حالی که AMM ها در مقایسه با صرافی‌های دارای دفتر سفارشات محدودیت‌های خود را دارند، اما نوآوری کلی آن‌ها در دنیای ارزهای دیجیتال بسیار ارزشمند است.

بازارسازهای خودکار هنوز در مراحل ابتدایی هستند. AMM هایی که امروزه مانند یونی سواپ و کرو می‌شناسیم و از آنها استفاده می‌کنیم، به لحاظ طراحی زیبا، اما از نظر ویژگی‌ها کاملا محدود هستند. احتمالاً بسیاری از طرح‌های نوآورانه بازارساز خودکار در آینده به وجود خواهند آمد. این امر باید منجر به کاهش کارمزدها، اصطکاک کمتر و در نهایت نقدینگی بهتر برای هر کاربر دیفای شود.

مدیر سایت

تجزیه و تحلیل رمز ارز ها و سیگنال های خرید و فروش ارز های دیجیتال که در سایت 3ارز ارائه می شود را از دست ندهید. برای دریافت جدید ترین سیگنال های رمزارز ها و تحلیل های روزانه و هفتگی و همچنین آخرین اخبار ارز های دیجیتال، سایت و شبکه های اجتماعی ما که در زیر این متن قرار دارد دنبال کنید. 👇👇👇